DEPREM NEDENİYLE İLAN EDİLEN OLAĞANÜSTÜ HAL KAPSAMINDA YARGIDA ALINAN TEDBİRLERE İLİŞKİN CUMHURBAŞKANLIĞI KARARNAMESI YAYIMLANMIŞTIR
I. GENEL OLARAK:
Deprem nedeniyle 8/2/2023 tarih ve 32098 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Cumhurbaşkanı Kararı (Karar Sayısı 6785) ile; Adana, Adıyaman, Diyarbakır, Gaziantep, Hatay, Kahramanmaraş, Kilis, Malatya, Osmaniye ve Şanlıurfa İllerinde 8/2/2023 Çarşamba günü saat 01.00’dan itibaren üç ay süre ile olağanüstü hal ilan edilmiştir.
Olağanüstü hal kapsamında, 11/2/2023 tarih ve 32101 (Mükerrer) sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Olağanüstü Hal Kapsamında Yargı Alanında Alınan Tedbirlere İlişkin Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile yargı alanında bazı tedbirler alınmıştır.
Kararname 11/2/2023 tarihinde yürürlüğe girmiştir.
II. YARGI ALANINDA ALINAN TEDBİRLER:
1. Duran Süreler:
Olağanüstü hal ilan edilen illerde, yargı alanında hak kayıplarının önlenmesi amasıyla;
a. Dava açma, icra takibi başlatma, başvuru, şikâyet, itiraz, ihtar, bildirim, ibraz ve zamanaşımı süreler, hak düşürücü süreler ve zorunlu idari başvuru süreleri de dâhil olmak üzere bir hakkın doğumu, kullanımı veya sona ermesine ilişkin tüm süreler; 6/1/1982 tarihli ve 2577 sayılı İdari Yargılamam usulü Kanunu, 4/12/2004 tarihli ve 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu ve 12/1/2011 tarihli ve 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu ile usul hükmü içeren diğer kanunlarda taraflar veya ilgililer bakımından belirlenen süreler ve bu kapsamda hâkim tarafından tayin edilen süreler ile arabuluculuk ve uzlaştırma kurumundaki süreler,
b. 9/6/1932 tarihli ve 2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu ile takip hukukuna ilişkin diğer kanunlarda belirlenen süreler ve bu kapsamda hâkim veya icra ve iflas daireleri tarafından tayin edilen süreler,
c. Nafaka alacaklarına ilişkin icra takipleri hariç olmak üzere tüm icra ve iflas takipleri, taraf ve takip işlemleri, yeni icra ve iflas takip taleplerini alınması, ihtiyati haciz kararlarının icra ve infazına ilişkin işlemleri,
6/2/2023 (bu tarih dâhil) tarihinden itibaren 6/4/2023 (bu tarih dâhil) tarihine karar durmuştur.
Bu kapsamda tüm vergi davaları ve ödeme emirlerine açılacak dava süreleri (bununla sınırlı olmamak üzere 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun kapsamındaki işlemler ve süreler) de belirtilen tarih aralığında durmuş bulunmaktadır. Kanaatimizce vergi hukukunda cezada indirim talep etme, uzlaşma başvurusu, kanun yolundan vazgeçme gibi süreler de durmuştur. Tereddüte mahal vermemek adına Gelir İdaresinin bu hususu bir Uygulama İç Genelgesi ile teyit etmesinde fayda olacaktır.
Duran süreler, durma süresinin sona erdiği 6/4/2023 gününü takip eden günden itibaren işlemeye başlayacaktır.
2. Kararname Kapsamı Dışında Kalan Süreler:
Aşağıdaki süreler, Kararname ile belirlenen duran süreler kapsamı dışındadır:
a. Suç ve ceza, kabahat ve idari yaptırım ile disiplin hapsi ve tazyik hapsi için kanunlarda düzenlenen zamanaşımı süreleri.
b. 5271 sayılı Kanunda düzenlenen koruma tedbirlerine ilişkin süreler.
c. 6100 sayılı Kanunda düzenlenen ihtiyati tedbiri tamamlatan işlemlere ilişkin süreler.
d. Türkiye Büyük Millet Meclisi ve Cumhurbaşkanı seçimleri bakımından ilgili kanunlarda düzenlenen süreler.
3. 2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu ile Takip Hukukuna İlişkin Diğer Kanunlar Kapsamında Alınan Tedbirler:
a. İcra ve iflas daireleri tarafından mal ve haklara ilişkin olarak ilan edilmiş olan satış gününün dursa süresi içinde kalması halinde, bu mal veya haklar için durma süresinden sonra yeni bir talep aranmaksızın icra ve iflas dairelerince satış günü verilir. Bu durumda satış ilanı sadece elektronik ortamda yapılır ve ilan için ücret alınmaz.
b. Durma süresi içinde rızaen yapılan ödemeler kabul edilir ve taraflardan biri, diğer tarafın lehine lan işlemlerin yapılmasını talep edebilir.
c. Konkordato mühletinin alacaklı ve borçlu bakımından sonuçları, durma süresince devam eder.
d. Durma süresince, icra ve iflas hizmetlerinin aksamaması için gerekli olan diğer tedbirler alınır.
4. Yargı Alanında Alınan Tedbirlere İlişkin Diğer Düzenlemeler:
a. Kararnamenin 2’nci maddesi hükmü, 6/2/2023 tarihi itibarıyla yerleşim yeri olağanüstü hal ilan edilen iller olan gerçek ve tüzel kişiler ile aynı tarihte bu illerde bulunan kişiler bakımından ülke genelinde uygulanır.
b. Kararnamenin 2’nci maddesi hükmü, olağanüstü hal ilan edilen illerin barosuna 6/2/2023 tarihi itibarıyla kayıtlı avukatlar ile diğer barolara kayıtlı olup aynı tarihte bu illerde bulunan avukatlar tarafından takip edilen dava ve işlerle ilgili olarak bu avukatlar bakımından ülke genelinde uygulanır.
c. Olağanüstü hal ilan edilmeyen illerin barosuna kayıtlı avukatların ve bürolarında çalışan kişilerin; olağanüstü hal ilan edilen illerde kan veya kayın hısımlarının bulunması veya olağanüstü hal ilan edilen illerde felakete uğrayanların kurtarılması, meydana gelen hasar ve zararın telafi edilmesi ya da ihtiyaçların karşılanması amacıyla bu illere gitmeleri halinde bu madde hükmü, söz konusu avukatlar tarafından takip edilen dava ve işlerle ilgili olarak bu avukatlar bakımından 6/3/2023 (bu tarih dahil) tarihine kadar ülke genelinde uygulanır.
d. Yerleşim yeri olağanüstü hal ilan edilmeyen iller olan kişilerin; olağanüstü hal ilan edilen illerde kan veya kayın hısımlarının bulunması veya olağanüstü hal ilan edilen illerde felakete uğrayanların kurtarılması, meydana gelen hasar ve zararın telafi edilmesi ya da ihtiyaçların karşılanması amacıyla bu illere gitmeleri halinde bu madde hükmü, söz konusu kişiler bakımından 6/3/2023 (bu tarih dahil) tarihine kadar ülke genelinde uygulanır.
e. Kararnamenin 2’nci maddesi hükmünün dördüncü, beşinci, altıncı ve yedinci fıkralarda belirtilen gerçek ve tüzel kişiler ile avukatlar, yerleşim yeri olağanüstü hal ilan edilen iller dışında kalan gerçek ve tüzel kişiler aleyhine icra ve iflas takibi, taraf ve takip işlemi ile ihtiyati haciz kararlarının icra ve infazına ilişkin işlemleri yapabilir. Bu imkandan yararlanan gerçek ve tüzel kişiler ile avukatlar, işlemi başlattığı tarihten itibaren ve işlem kapsamında yargıda duran sürelerden yararlanamaz.
f. Durma süresince duruşmaların ve müzakerelerin ertelenmesi de dahil olmak üzere alınması gereken diğer tüm tedbirler ile buna ilişkin usul ve esasları;
i. Yargıtay ve Danıştay bakımından ilgili Başkanlar Kurulu,
ii. İlk derece adli ve idari yargı mercileri ile bölge adliye ve bölge idare mahkemeleri bakımından Hakimler ve Savcılar Kurulu,
iii. Adalet hizmetleri bakımından Adalet Bakanlığı,
belirler.
III. YAKALAMA EMRİNİN YERİNE GETİRİLMESİ
Olağanüstü hal ilan edilen yerlerde bulunan sulh ceza hakimlikleri veya mahkemeler tarafından düzenlenen yakalama emri üzerine yakalanan kişinin en geç yirmi dört saat içinde yetkili hakim veya mahkeme önüne çıkarılamaması ve sesli ve görüntülü iletişim sisteminin kullanılamaması durumunda bu kişinin yakalandığı yer sulh ceza hakimi veya mahkemesi tarafından sorgusu yapılır veya ifadesi alınır.
IV. GÖZALTI SÜRESİ İLE TUTUKLULUĞUN VE TAHLİYE TALEPLERİNİN İNCELENMESİ
Olağanüstü hal ilan edilen yerlerde olağanüstü hal süresince aşağıdaki hükümler uygulanır:
1. 26/9/2004 tarihli ve 5237 sayılı Türk Ceza Kanununda yer alan hırsızlık (madde 141, 142) ve yağma (madde 148, 149) suçlarında gözaltı süresi, şüphelinin yakalama yerine en yakın hâkim veya mahkemeye gönderilmesi için zorunlu süre hariç, yakalama anından itibaren dört günü geçemez. Delillerin toplanmasındaki güçlük veya şüpheli sayısının çokluğu nedeniyle Cumhuriyet savcısı, gözaltı süresinin üç gün süreyle uzatılmasına yazılı olarak emir verebilir.
2. Tutukluluğa itiraz, tahliye talepleri ve tutukluluğun incelenmesi dosya üzerinden karara bağlanabilir.
3. Tahliye talepleri, tutukluluğun incelenmesiyle birlikte karara bağlanabilir.
4. 5271 sayılı Kanunun 108 inci maddesi uyarınca yapılan tutukluluğun incelenmesi, bir defaya mahsus olmak üzere altmış günlük süreyle resen yapılır.
Saygılarımızla,