DEPREM AFETİ NEDENİYLE YAPILACAK BAĞIŞLARIN VERGİ MATRAHLARINDAN İNDİRİLMESİ
06.02.2023 tarihinde Kahramanmaraş’da vuku bulan iki adet büyük deprem afeti nedeniyle, pekçok kişi ve kuruluşun, bizzat veya muhtelif kişi ve kuruluşlar vasıtasıyla bağış ve yardımlarda bulundukları gözlenmektedir.
Aşağıda, mükelleflerce deprem felaketi dolayısıyle yapılacak bağış ve yardımların, yapıldığı yerler itibariyle vergiye tabi kazançtan indirilme durumu izah edilmiş bulunmaktadır :
- 7269 SAYILI UMUMİ HAYATA MÜESSİR AFETLER DOLAYISİYLE ALINACAK TEDBİRLERLE YAPILACAK YARDIMLARA DAİR KANUNA GÖRE YAPILACAK BAĞIŞLAR :
7269 sayılı Kanunun 1 inci maddesine göre, deprem (yer sarsıntısı) nedeniyle, yapıları ve kamu tesisleri genel hayata etkili olacak derecede zarar gören veya görmesi muhtemel olan yerlerde alınacak tedbirlerle yapılacak yardımlar hakkında bu Kanun hükümleri uygulanır.
Kanun’un 45 inci maddesinde, afet gören yerlerde kurulacak Milli ve Mahalli Yardım Komiteleri aracılığı ile yapılan bağış ve yardımlara ilişkin bir başka indirim hakkına da yer verilerek, şöyle denilmiştir :
“Afetlerden zarar görenlere yardımda bulunmak üzere kurulan Milli Yardım Komitesi ile mahalli yardım komitelerine makbuz mukabilinde yapılacak bağış ve yardımlar her türlü vergi, resim ve harçtan müstesna olduğu gibi, bunların gelir ve kurumlar vergileri mükellefler tarafından masraf kaydı da caizdir.”
Görüldüğü gibi, bu komitelere yapılacak NAKDÎ ve AYNÎ bağışların TAMAMININ matrahtan indirilmesi mümkündür.
Ne var ki bugün itibariyle bahse konu depremler için bir milli veya mahalli yardım komitesi oluşturulmuş değildir.
- CUMHURBAŞKANINCA BAŞLATILAN YARDIM KAMPANYASI KAPSAMINDA YAPILAN BAĞIŞ VE YARDIMLAR
Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 10/1-e maddesi ve Gelir Vergisi Kanunu’nun (GVK) 89/10. maddesi uyarınca Cumhurbaşkanınca başlatılan yardım kampanyalarına makbuz karşılığı yapılan ayni ve nakdî bağışların tamamı gelir ve kurumlar vergisi beyannamesi üzerinde indirim konusu yapılabilir.
Bu hükümler uyarınca Cumhurbaşkanınca bahse konu depremler nedeniyle başlatılacak yardım kampanyalarında gösterilecek kurumlara yapılan NAKDÎ ve AYNÎ bağışların TAMAMI indirim konusu yapılabilir. Ancak kazancın yetersizliği nedeniyle indirilemeyen tutarlar müteakip yıllara devredemez.
Bugün itibariyle Cumhurbaşkanı tarafından Kahramanmaraş’da meydana gelen depremlere özel bir yardım kampanyası başlatılmamıştır. Bununla birlikte Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (AFAD)’ın web sitesinde yapılan “Cumhurbaşkanlığımız tarafından vatandaşlarımızın yapacağı yardımların AFAD Başkanlığınca koordine edilmesi uygun görülmüş olup, yardımlarınızı banka hesap numaralarının yanı sıra çevrimiçi olarak buradan yapabilirsiniz” şeklindeki açıklamadan ve 2021 yılında meydana gelen İzmir Depremi’nin peşi sıra çıkarılan 3483 sayılı Cumhurbaşkanı Karar’ında AFAD’ın bu tür afetlerde yetkili kılınmış olmasından, yeni bir kampanyaya gerek olmaksızın AFAD’a yapılacak NAKDİ ve AYNİ bağışların TAMAMININ gelir ve kurumlar vergisi matrahından indirilebileceğini düşünüyoruz.
- 2828 SAYILI SOSYAL HİZMETLER KANUNUNA GÖRE AİLE, ÇALIŞMA VE SOSYAL HİZMETLER BAKANLIĞI ÇOCUK HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ’NE YAPILAN BAĞIŞLAR:
2828 sayılı Sosyal Hizmetler Kanunun 20’inci maddesinin (b) bendine göre, gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri tarafından Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı Çocuk Hizmetleri Genel Müdürlüğü’ne makbuz karşılığında yapılacak nakdî ve aynî bağışlar Gelir ve Kurumlar Vergisi kanunları hükümlerine göre yıllık beyanname ile bildirilecek gelirlerden ve kurum kazancından indirilir. Bu kapsamda anılan kuruma yapılacak AYNİ ve NAKDİ bağışların TAMAMININ gelir ve kurumlar vergisi beyannamesi üzerinde indirimi mümkündür. Ancak kazancın yetersizliği nedeniyle indirilemeyen tutarlar müteakip yıllara devredemez.
- TÜRKİYE KIZILAY DERNEĞİNE YAPILACAK BAĞIŞLAR:
Kurumlar Vergisi Kanunu’nun (KVK) 10/1-f ve GVK’nın 89/11. maddeleri uyarınca iktisadi işletmeleri hariç, Türkiye Kızılay Derneğine makbuz karşılığı yapılan NAKDİ bağış veya yardımların TAMAMI gelir ve kurumlar vergisinden indirilebilir. Diğer yandan bu Derneğe yapılacak AYNİ bağışlar aşağıda belirtilen 6. madde kapsamında kazancın %5’i İLE SINIRLI olmak üzere indirim konusu yapılabilir.
- %5 İLE SINIRLI OLARAK YAPILABİLECEK BAĞIŞLAR :
GVK’nın 89/2 ve KVK’nın 10/1-c maddeleri uyarınca; genel ve özel bütçeli kamu idarelerine, il özel idarelerine, belediyelere ve köylere, Cumhurbaşkanınca vergi muafiyeti tanınan vakıflara ve kamu yararına çalışan dernekler ile bilimsel araştırma ve geliştirme faaliyetinde bulunan kurum ve kuruluşlara yapılan NAKDÎ ve AYNÎ bağışlar beyan edilen gelirin veya kurum kazancının %5’i (gelir vergisi mükellefleri için kalkınmada öncelikli yörelerde %10’u) ile sınırlı olarak matrahtan indirilebilir.
Cumhurbaşkanı’nca vergi muafiyeti tanınmamış olan vakıflar ile kamu menfaatine yararlı olduğu ilan edilmemiş derneklere ve yine özel kanunlarında ayrıca bir düzenleme olmamak kaydıyla yukarıda sayılan kurum ve kuruluşlar dışındaki kişi ve kuruluşlara yapılacak bağış ve yardımların, gider de yazılamayacağı, matrahtan da indirilemeyeceği hususu göz önünde bulundurulmalıdır. Özel kanunlar uyarınca gider yazılabilecek veya indirilebilecek bağışları gösteren tablo Sirkürlerimiz ekinde yer almaktadır.
Kamuya yararlı derneklerin listesine buradan ulaşılabilir.
Cumhurbaşkanı’nca vergi muafiyeti tanınmış olan vakıfların listesine buradan ulaşılabilir.
- PERSONELE VEYA YAKINLARINA DEPREMDE UĞRADIKLARI CAN, MAL KAYIPLARI VE YARALANMALAR NEDENİYLE YAPILAN BAĞIŞ ve YARDIMLAR :
Deprem felaketinde personeli zarar gören veya bunları kaybeden bazı şirketlerin personeline ya da yakınlarına birtakım yardımlarda bulundukları görülmektedir. Müşterilerimizden personeline veya yakınlarına ayni ya da nakdi yardımda bulunmak isteyenlerin, konunun çok karmaşık olması nedeniyle Şirketimizle görüştükten sonra tasarrufta bulunmalarını tavsiye ediyoruz.
Diğer taraftan, deprem felaketinde yaralanan çalışanlara yapılacak ilaç ve tedavi giderleri GVK’nın 40/2 maddesi kapsamında doğrudan gider olarak dikkate alınabilecektir.
- YAPILAN AYNİ BAĞIŞLARIN KDV KARŞISINDAKİ DURUMU:
Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 17. maddesinin 2/b bendi uyarınca genel ve katma bütçeli daireler, il özel idareleri, belediyeler, köyler, bunların teşkil ettikleri birlikler, üniversiteler, döner sermayeli kuruluşlar, kanunla ve Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle kurulan kamu kurum ve kuruluşları, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları, siyasi partiler ve sendikalar, kanunla kurulan veya tüzelkişiliği haiz emekli ve yardım sandıkları, kamu menfaatine yararlı dernekler, tarımsal amaçlı kooperatifler ve Cumhurbaşkanı’nca vergi muafiyeti tanınan vakıflara bedelsiz olarak yapılan her türlü mal teslimi ve hizmet ifaları KDV’den istisnadır. Bunlar dışındaki kişi ve kurumlara yapılan bedelsiz teslim ve hizmetler ise emsal bedeli üzerinden KDV’ye tabidir.
Diğer yandan Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 30/a maddesi uyarınca Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 17/2-b maddesi uyarınca KDV’den istisna edilen teslim ve hizmetler nedeniyle yüklenilen KDV’nin indirimi mümkündür. Ancak Kanunun 32. maddesi uyarınca indirilemeyen KDV’nin iadesi mümkün değildir.
- YAPILAN BAĞIŞ VE YARDIMLARIN BELGELENDİRİLMESİ:
Ayni veya nakdi olarak yapılan bağış ve yardımların kurumlar vergisi mükelleflerince indirim olarak dikkate alınabilmesi için makbuz karşılığı yapılmış olması gerekli ve yeterlidir.
Ayni bağış ve yardımın, işletmenin aktifinden veya stokundan çekilerek bağışlanmış olması durumunda, mükelleflerin işletmeden çekip bağışladıkları değerler için fatura düzenlemesi; düzenlenen faturanın arka yüzüne faturada belirtilen değerlerin ilgili kamu kurum ve kuruluşu tarafından bağış veya yardım olarak alındığına ilişkin şerh konularak yetkili kimseler tarafından imzalanmış olması yeterlidir.
Ayni değerlerin, mükelleflerce dışarıdan alınarak kamu kurum ve kuruluşuna bağışlanmış olması durumunda ise bu kurum ve kuruluş tarafından teslim alınacak değerler için teslime ilişkin bir belge düzenlenmiş olması yeterli olup, düzenlenen belgede bağışlanan kıymetin değerinin, cinsinin ve miktarının tereddüde mahal bırakmayacak şekilde belirtilmiş olması gerekmektedir. Ayrıca, bağışlanan değerlere ilişkin olarak düzenlenmiş olan faturaların arka yüzünde yukarıda belirtilen açıklamalar dahilinde ilgili kamu kurum ve kuruluşlarının yetkililerinin imzası bulunacaktır. Kanaatimizce bölgede bulunan veya bölgeye yollamak üzere bağışı kabul eden kurum ve kuruluşların imzalayacağı tesellüm belgelerinde, bağışlanmak üzere satın alınan malların alış faturalarıyla birebir eşleme yapmaya yeterli adet bilgilerinin bulunması da yeterli bulunmaktadır. Zira bu kurum ve kuruluşlar, değer içeren teslim belgelerini imzalamaktan imtina edebilirler.
Nakdi bağışların indirilebilmesi, bağışı kabul eden kuruluşlarca verilecek makbuzla veya bu amaçla bankalarda açtırılan hesaplara yatırıldığına ilişkin banka dekontlarıyla belgelendirilmesi şartıyla mümkündür.