BASİT USULDEN YARARLANANLARIN KAPSAMI DARALTILMIŞTIR

Gelir Vergisi Kanunu’nun 46. Maddesine göre, Kanunun 47 ve 48 inci maddelerde yazılı şartları topluca haiz olanların ticari kazançları basit usulde tespit olunur. 

Bu şartları sağlayan mükellefler için ticari kazancın tespiti ve muhasebesi kolaylaştırılmış bir usule tabi tutulmuştur. Bunlar için, ticari kazanç bir hesap dönemi içinde elde edilen hasılat ile giderler ve satılan malların alış bedelleri arasındaki müspet farktır. Bu fark yapılan faaliyetle ilgili olarak Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre alınması ve verilmesi mecburi olan alış ve giderler ile hasılatlara ilişkin belgelerde yazılı tutarlara göre hesaplanır. Kazançları bu usulde tespit edilenler, kazancın tespiti ve Vergi Usul Kanununun defter tutma hükümleri hariç, bildirme, vesikalar, muhafaza, ibraz, diğer ödevler ve ceza hükümleri ile bu Kanun ve diğer kanunlarda yer alan ikinci sınıf tüccarlar hakkındaki hükümlere tabidirler.

Her ne kadar basit usule tabi mükellef için kazancın tespiti kolaylaştırılmış bir usule tabi tutulmuş olsa da yani bunlar prensip itibariyle gelir vergisine tabi olsa da, 1.1.2021 tarihinden itibaren elde edilen kazançlara uygulanmak üzere, 26.10.2021 R.G. tarihli 7338 s. Kanun ile GVK’na eklenen Mükerrer 20/A madde ile, bu Kanuna göre kazançları basit usulde tespit olunan mükelleflerin 46 ncı maddeye göre tespit edilen kazançları gelir vergisinden müstesna tutulmuştur. Bu mükelleflere yapılan ödemeler stopaja da tabi değildir. Ayrıca KDVK’nun 17/4-a maddesi uyarınca basit usulde tespit edilen mükellefler tarafından yapılan teslim ve hizmetler KDV’den de müstesnadır.

Diğer yandan Kanunun 51. Maddesinde, Kanunun 47 ve 48. Maddesindeki şartları sağlasalar bile bazı mükelleflerin basit usulden yararlanamayacağı belirtilmiştir. Kanunda yazılı bu mükellefler aşağıdaki gibidir:

1.    Kolektif şirket ortakları ile, komandit şirketlerin komandite ortakları;
2.    İkrazat işleriyle uğraşanlar;
3.    Sarraflar ile kıymetli maden ve mücevherat alım satımı ile uğraşanlar;
4.    Bu Kanunun 94 üncü maddesinin birinci fıkrasında sayılan kişi ve kurumlara karşı inşaat ve onarma işini taahhüt edenler ile bu mükelleflere karşı derece derece taahhütte bulunanlar; 
5.    Sigorta prodüktörleri;
6.    Her türlü ilân ve reklâm işleriyle uğraşanlar veya bu işlere tavassut edenler;
7.   Gayrimenkul ve gemi alım satımı ile uğraşanlar;

8.    Tavassut işi yapanlar (dayıbaşılar hariç); 

9.    Maden işletmeleri, taş ve kireç ocakları, kum ve çakıl istihsal yerleri, tuğla ve kiremit harmanları işletenler; 
10. Şehirlerarası yük ve yolcu taşımacılığı yapanlar ile treyler, çekici ve benzerlerinin sahip veya işleticileri; (Yapısı itibariyle sürücüsünden başka on dört ve daha aşağı oturma yeri olan ve insan taşımaya mahsus motorlu kara taşıtları ile yolcu taşıyanlar hariç);

Aynı maddede Cumhurbaşkanı’na iş grupları, sektörler, il ve ilçeler, büyükşehir belediyeleri dahil olmak üzere il ve ilçelerin belediye sınırları (mücavir alanlar dahil), belediyelerin nüfusları, yöreler itibariyle veya sabit bir işyerinde faaliyette bulunulup bulunulmadığına göre gerçek usulde vergilendirilmesi gerekli görülenlerin belirlenmesi konusunda yetki verilmiştir.

Cumhurbaşkanı, 10380 sayılı Kararı ile (RG: 9/9/2025-33012) bu yetkiye dayanarak bazı mükellef gruplarını daha basit usul kapsamından çıkarmıştır.

Karara göre, Büyükşehir belediyesi olan illerde, bir önceki takvim yılının son günü itibarıyla Türkiye İstatistik Kurumu tarafından yayımlanmış son verilere göre nüfusu 30.000’i geçmeyen ilçeler hariç olmak üzere, aşağıda belirtilen faaliyetlerde bulunan mükellefler gerçek usulde vergilendirilirler.

a)    Her türlü emtia imalatı ile uğraşanlar,
b)    Her türlü emtia alım-satımı ile uğraşanlar (Münhasıran bir işyeri açmaksızın gezici olarak veya pazar takibi suretiyle perakende emtia alım-satımı ile uğraşanlar hariç),
c)    İnşaat ile ilgili her türlü işlerle uğraşanlar,
ç) Motorlu taşıtların her türlü bakım ve onarım işleriyle uğraşanlar,

d)    Lokanta ve benzeri hizmet işletmelerini işletenler,
e)    Eğlence ve istirahat yerlerini işletenler,
f) Şehir içi yolcu taşımacılığı faaliyetinde bulunanlar.

Bu Karar 1/1/2026 tarihinde yürürlüğe girecek, yani bu tarihten sonra anılan faaliyette bulunanlar gerçek usulde vergilendirileceklerdir. Yani bunlara tanınan gelir vergisi istisnası son olarak 2025 kazançları için uygulanacaktır. Aynı zamanda bu mükellefleri /1/2026 tarihinden sonra yapacakları teslimler ve hizmet ifaları KDV ye tabi olacaktır.

Saygılarımızla