2023 TAKVİM YILI GELİR/KURUMLAR VERGİSİ BEYANNAMESİNDE AR-GE/TASARIM İNDİRİMİ İLE TEKNOPARK KAZANÇ İSTİSNASINDAN YARARLANAN MÜKELLEFLERİN 31.12.2024 TARİHİNE KADAR BELLİ KIYMETLERE YATIRIM YAPMA YÜKÜMLÜLÜĞÜ BULUNMAKTADIR


Bilindiği gibi 7263 sayılı Kanunla, 5746 sayılı Araştırma, Geliştirme ve Tasarım Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Kanunun 3 üncü maddesine eklenen 14 üncü fıkra ve 4691 sayılı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanununa eklenen ek 3 üncü maddeyle,  anılan Kanunlar kapsamında Ar-Ge indirimi ve/veya istisna kazanç elde edenlere yönelik fon ayırma ve bazı menkul kıymetlere yatırım yapma zorunluluğu getirilmiştir. Söz konusu zorunluluğa ilişkin açıklamalarımız 2022/029 sayılı Sirkülerimizde yapılmıştır.

16.12.2023 tarihli ve 32401 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 7953 sayılı Cumhurbaşkanı Kararıyla, bu düzenlemelerde yer alan oran ve tutarlar 1.1.2024 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere aşağıdaki şekilde yeniden belirlenmiştir:
 

• Yıllık beyanname üzerinden yararlanılan en az indirim/istisna tutarı 1.000.000 TL’den 2.000.000 TL’ye artırılmıştır,

 

• Bu tutar üzerinden pasifte geçici bir hesaba aktarılacak tutar %2’den %3’e yükseltilmiştir,

 

• Yıllık bazda aktarılması gereken tutar yükümlülüğünün sınırı 20.000.000 TL’den 100.000.000 TL’ye çıkarılmıştır.

Bu düzenlemeler gereğince, 2023 takvim yılı gelir/kurumlar vergisi beyannamesinde Ar-Ge ve tasarım indirimi ile teknopark kazanç istisnasından yararlananların 31.12.2024 tarihine kadar yerine getirilmesi gereken fon ayırma ve bazı menkul kıymetlere yatırım yapma yükümlülüğüne ilişkin hatırlatma yapmak amacıyla işbu Sirkülerimiz hazırlanmıştır[1].
 

1. YÜKÜMLÜLÜK KAPSAMINDA OLANLAR

 

• 5746 sayılı Kanunun 3 üncü maddesi kapsamında 2023 yılı kurumlar vergisi beyannamesinde  yararlanılan Ar-Ge indirimi ve/veya tasarım indirimi tutarı 2.000.000.- TL ve üzerinde olan kurumlar vergisi mükellefleri

 

• 4691 sayılı Kanunun geçici 2 nci maddesi kapsamında 2023 yılı gelir/kurumlar vergisi beyannamesi üzerinden istisna edilen kazançları 2.000.000.- TL ve üzerinde olan gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri

bu yükümlülük kapsamındadır.

2023 yılı gelir/kurumlar vergisi beyannamesinde yararlanılan indirim veya iştisna tutarı 2.000.000.- TL’nin altında olanlar için aşağıda belirttiğimiz kapsamda fona alma ve belli menkul kıymetlere yatırım yapma yükümlülüğü söz konusu değildir. Bu 2.000.000.- TL sınır, indirim ve istisna kazançlar için ayrı ayrı dikkate alınacaktır. Bununla birlikte, ilgili beyannamede Ar-Ge indirimi ve tasarım indiriminden aynı anda yararlanan mükellefler için bunların toplamına bakılacaktır.   

Kazanç yetersizliği sebebiyle kurumlar vergisi beyannamesinde indirim konusu yapılamayan Ar-Ge/tasarım indirimi için, kazançın bulunduğu ve ilgili tutarın indirim yapıldığı dönem için yatırım yükümlülüğü doğacaktır.

4691 sayılı Kanun kapsamında kazanç istisnası ise, zarar olsa dahi dikkate alınan bir istisna olduğundan, mali zararla sonuçlanmış olsa dahi, bu istisnanın beyannamede gösterildiği dönem için bu yükümlülük ortaya çıkacaktır.
 

2. YÜKÜMLÜLÜK KAPSAMINDA YAPILMASI GEREKENLER

İlgili yasal düzenlemelerde yükümlülük kapsamında olanlar için 2 ayrı zorunluluk öngörülmüştür:
 

1. 2023 yılı gelir/kurumlar vergisi beyannamesinin verildiği tarihte, ilgili beyannamede yararlandıkları indirim/istisna tutarının %3’ü kadar bir tutarın 2023 yılı ticari kar/zarar tutarı üzerinden pasifte bu amaçla oluşturulan özel bir fona aktarılması (Bu kapsamda aktarılması gereken tutar yükümlülüğü, yıllık bazda 100.000.000.- TL ile sınırlıdır),

 

2. Fon hesabının oluştuğu yılın sonuna kadar, en az fona ayrılan kadar bir tutarda, Türkiye’de yerleşik girişimcilere yatırım yapmak üzere kurulmuş girişim sermayesi yatırım fonu paylarının satın alınması veya girişim sermayesi yatırım ortaklıkları ya da 4691 sayılı Kanun kapsamındaki kuluçka merkezlerinde faaliyette bulunan girişimcilere sermaye olarak konulması.

İlgili yükümlülüğe uyum için, bu zorunluluklardan her ikisinin de yerine getirilmesi şarttır.

Bu zorunluluklardan ilkinin 2023 yılı gelir/kurumlar vergisi beyannamesinin verildiği tarihte yerine getirilmesi gerekmekteydi. Diğer zorunluluğun ise, fona alma işlemi 2024 yılında yapıldığından, en geç 31.12.2024 tarihine kadar yerine getirilmesi gerekmektedir.

İlk zorunluluğu yerine getirmeyenlerin, yükümlülüğe uyum imkanını zaten kaybetmiş olduklarından, ayrıca ikinci zorunluluğu yerine getirmelerine gerek olmayacaktır.
 

3. YÜKÜMLÜLÜĞÜN YERİNE GETİRİLMEMESİNİN MÜEYYİDESİ

Yukarıda belirttiğimiz zorunluluklara uyulmaması halinde; ilgili kanunlar kapsamında yıllık beyannamede yararlanılan indirim veya istisna tutarının %20’si, ilgili yılda yararlanılan Ar-Ge/tasarım indirimine veya teknoloji geliştirme bölgeleri kazanç istisnasına konu edilemeyecektir. Bu tutar nedeniyle zamanında alınmayan vergiler vergi ziyaı cezası uygulanmaksızın tarh edilir.

Örneğin, 2023 yılı kurumlar vergisi beyannamesinde 10.000.000.-TL tutarında Ar-Ge indiriminden yararlanan bir mükellef, düzenleme kapsamındaki zorunluluklarını yerine getirmez ise, bu tutarın %20’sine tekabül eden 2.000.000.- TL için ilgili beyannamede bu indirimden yararlanamayacaktır. Bu nedenle, ilgili beyannamede düzeltme yapmak ve ortaya çıkması halinde fark vergiyi vergi ziyaı olmaksızın gecikme faiziyle ödemek zorunda kalacaktır.

Yukarıda yaptığımız özet hatırlatmalar çerçevesinde; yükümlülük kapsamında olanların bu müeyyideyle karşılaşmamaları için, 31.12.2024 tarihine kadar, bu amaçla oluşturdukları fon tutarında;
 

• Türkiye’de yerleşik girişimcilere yatırım yapmak üzere kurulmuş girişim sermayesi yatırım fonu payları satın almaları, veya

 

• Girişim sermayesi yatırım ortaklıkları ya da 4691 sayılı Kanun kapsamındaki kuluçka merkezlerinde faaliyette bulunan girişimcilere sermaye koymaları

gerektiği hususunu hatırlatmak isteriz.