VERGİ 2024-033 (EK1)
2023 YILINDA ELDE EDİLEN BAZI GELİRLERİN BEYAN DURUMUNA İLİŞKİN ÖRNEKLER
Örnek 1:
Bay (A)’nın 2023 yılı geliri tek bir işverenden alınmış ve tamamı stopaja tabi tutulmuş 1.200.000 TL ücret gelirinden ibarettir.
Tek işverenden alınan ücretlerin kümülatif gelir vergisi matrahı 2023 yılı için geçerli beyan sınırı 1.900.000 TL’yi aşmadığından, başkaca bir geliri olmayan Bay (A) beyanname vermeyecektir. Bu ücret üzerinden kesilen vergi nihai vergi olacaktır.
Örnek 2:
Bay (B), bir televizyon kanalında haftalık olarak yayınlanan bir dizinin senaryo yazarlığı karşılığında, 2023 yılında 2.200.000 TL kazanç elde etmiştir. Bay (B)’ye yapılan ödemeler üzerinden 193 sayılı Kanunun 94 üncü maddesi uyarınca %17 oranında gelir vergisi tevkifatı yapılmıştır.
Bay (B)’nin yazdığı senaryo, 5846 sayılı Kanun hükümlerine göre Kültür ve Turizm Bakanlığınca eser olarak tescil edilmiştir.
Bay (B)’nin yazdığı senaryo karşılığı elde ettiği 2.200.000 TL’lik kazanç, 2023 yılı için geçerli sınır 1.900.000 TL’yi aştığından Bay (B) gelir vergisi istisnasından yararlanamayacak ve bu kazancını yıllık gelir vergisi beyannamesi ile beyan edecektir. Kesinti yoluyla ödenen vergiler beyanname üzerinde hesaplanan vergiden mahsup edilecektir.
Diğer taraftan, Bay (B)’nin 100.000 TL stopaja tabi tutulmuş işyeri kira gelirinin bulunması halinde, bu kira geliri, 2023 yılı için geçerli beyan sınırı 150.000 TL’yi aşmamasına rağmen, beyan edilecek serbest meslek kazancı ile birlikte söz konusu beyanname verme sınırını aştığından beyanı gerekecektir.
Örnek 3:
Bayan (B) 2023 yılında birden fazla işverenden, tamamı stopaja tabi tutulmuş ücret geliri elde etmiştir. Birinci işverenden alınan ücret 900.000 TL, sonraki işverenlerden alınan ücretler toplamı ise 140.000 TL’dir.
Birden fazla işverenden ücret almış olmakla birlikte, birinciden sonraki işverenlerden alınan ücretler toplamının 2023 yılı beyan sınırı olan 150.000 TL’nin altında olması ve tüm ücretlerin toplamının 1.900.000 TL’yi aşmaması nedeniyle Bayan (B), gerek ilk ve gerekse sonraki işverenlerden almış olduğu ücretler için beyanname vermeyecektir.
Örnek 4:
Bay (C)’nin 2023 yılı geliri sadece tamamı üzerinden stopaj yapılmış aşağıdaki ücret gelirlerinden oluşmaktadır (Bu tutarlar ücretlere ilişkin kümülatif matrah tutarlarıdır.):
| Birinci işverenden alınan ücret | 1.200.000 |
| İkinci işverenden alınan ücret | 50.000 |
| Üçüncü işverenden alınan ücret | 125.000 |
Bay (C)’nin birinci işverenden sonraki işverenlerden aldığı ücretler toplamı (50.000 + 125.000 =) 175.000 TL olup, 150.000 TL’lik beyan sınırını aştığı için Bay (C) birinci işverenden almış olduğu ücretler de dahil olmak üzere ücret gelirlerinin tamamını beyan edecektir.
Örnek 5:
Bayan (C)’nin tamamı stopaja tabi tutulmuş 2023 yılı gelirleri şöyledir:
| a | Birinci işverenden alınan ücret | 1.700.000 |
| b | İkinci işverenden alınan ücret | 140.000 |
| c | İşyeri kira geliri (brüt) | 160.000 |
| d | İşyeri kira geliri % 15 götürü gider indirilmiş (c x % 85) | 136.000 |
Bayan (B)’nin ikinci işverenden aldığı ücret 150.000 TL’yi aşmadığından ve iki işverenden elde ettiği ücretler toplamı 1.900.000 TL’nin altında kaldığından gerek ilk gerekse ikinci işverenden alınan ücret gelirleri beyan edilmeyecektir.
İşyeri kira gelirlerinin brüt tutarı 150.000 TL’lik beyan sınırını aşıyor olsa da götürü gider indirimi uygulanmış tutarı beyan sınırının altında kaldığından, beyan edilmemesi gerektiğini düşünüyoruz. Ücret gelirleri beyan edilmeyeceğinden, işyeri kirasının beyan edilip edilmeyeceği belirlenirken 150.000 TL’lik beyan sınırının hesabında dikkate alınmayacaktır. Çünkü mukayesede sadece vergiye ve beyana tabi olan gelirler dikkate alınmalıdır.
Bu örnekte gider indirimi sonrası bulunacak kira tutarı 150.000 TL’yi aşsaydı, sadece işyeri kirası beyan edilecek, ücret gelirleri yine beyan edilmeyecekti. Çünkü ücret gelirlerinin beyan edilip edilmeyeceğinin tespitinde sadece ücret gelirleri dikkate alınmaktadır.
Örnek 6:
Bayan (C) 2023 takvim yılında; kümülatif gelir vergisi matrahı birinci işverenden 1.800.000 TL, ikinci işverenden 140.000 TL olmak üzere iki ayrı işverenden ücret geliri elde etmiş ve ücretlerin tamamı üzerinden işverenlerince vergi kesintisi yapılmıştır.